Guddina fi walqixxummaa mana barumsaa keessatti

Obboloota kabajamoo,

Barnoota koof hojii xumuruuf, aadaa mana barumsaa keenya, guddina fi walqixxummaa waliin walqabatee barachuu qaba. Aadaa mana barumsaa akka hojiiwwan mana barumsaa keessatti raawwatamuutti yaadadhu, kanaafis hojiiwwan mana barumsaa kanneen maaliif akka barbaachisan, jechoota mul'atan miti, garuu eegumsa fi seerota hin barreessamne kan yeroo waliin guddatan. Qorannoon kun Kaapella Yunivarsitii irraa kan qophaa'eedha.

Qorannoo kana xumuruuf ni dandeessaa? Gaaffilee deebisuuf daqiiqaa 15-20 fudhata, gargaarsa keessan hedduu nan dinqisiifadha!

Deebii kenni Oct. 30tti.

Qorannoo kana keessatti hirmaachuuf yeroo fudhachuu keessaniif galatoomaa.

Garaagarummaa,

LaChanda Hawkins

 

Haala jalqabaa:

Yeroo ummattoota garaagaraa qorannoo kana keessatti kaafaman, guddina akka afaan, sanyii, aadaa, dadhabina, saala, haala maallaqaa, fi garaagarummaa barnootaa ilaalchisee yaadadhu. Bu'aan qorannoo kana abbaa mana barumsaa keenya waliin qoodamuuf, odeeffannoon immoo hojii barnootaa keessatti gargaarsa gochuuf kan oolu ta'a (hojiiwwan koof qooda). Deebiiwwan keessan ifa ta'anii fi dhugaa ta'uu qabu, sababiin isaas deebiin kun dhoksaa ta'a.

 

A. Maal akka ta'e mana barumsaa keenya keessatti?

1. Mana barumsaa kana barattootaaf bakka deeggarsaa fi affeerraa ta'eedha

2. Mana barumsaa kana barattoota hundaaf sadarkaa olaanaa barnootaa kaa'a.

3. Mana barumsaa kana gatii dadhabina sanyii/aadaa cufuu akka murteessaa ta'e ilaalcha qaba.

4. Mana barumsaa kana guddina fi kabaja garaagarummaa barattootaa jajjabeessa.

5. Mana barumsaa kana amantii fi hojii aadaa barattoota hundaaf kabaja kennuuf jajjabeessa.

6. Mana barumsaa kana barattoota hundaaf carraa walqixa kutaa keessatti hirmaachuuf kenna.

7. Mana barumsaa kana barattoota hundaaf carraa walqixa hojii alaa fi guddina hirmaachuuf kenna.

8. Mana barumsaa kana barattoota garaagarummaa isaanii ilaalchisee barnoota cimaa (akkasumas kabaja fi AP) keessatti hirmaachuuf jajjabeessa.

9. Mana barumsaa kana barattootaaf murteewwan irratti hirmaachuuf carraa kenna, akkasumas hojii kutaa ykn seerota.

10. Mana barumsaa kana yaada barattoota garaagaraa argachuuf carraa hoggansa yeroo yerootti kenna.

11. Mana barumsaa kana bu'aa fi odeeffannoo qorannoo yeroo yerootti ilaaluuf barattoota hordofa.

12. Mana barumsaa kana barattoota hundaaf haala hawaasummaa, qalbii fi amala isaanii waggaa tokko keessatti ilaaluuf yaala.

13. Mana barumsaa kana sagantaalee fi seerota mana barumsaa bu'aa odeeffannoo garaagaraa irratti hundaa'uun qopheessa.

14. Mana barumsaa kana hojjettootaaf meeshaalee, qabeenya fi leenjii barbaachisaa ta'e kenna, barattoota garaagaraa waliin hojjechuu danda'uuf.

15. Mana barumsaa kana hojjettoota aadaa isaanii ilaalchisee yaada isaanii qorachuuf leenjii ykn karaa biroo irratti xiyyeeffata.

16. Mana barumsaa kana maatiiwwan barnootaaf carraa barnootaa kenna, akkasumas ESL, seera komputaraa, barnoota dubbisuu mana keessatti, barnoota maatii, fi kkf.

17. Mana barumsaa kana maatii fi hawaasa waliin afaan isaanii keessatti walqunnamtii godha.

18. Mana barumsaa kana gareewwan maatii kanneen hunda dabaluu fi hirmaachisuuf yaalu qaba.

19. Mana barumsaa kana barattoota hundaaf eegumsa olaanaa qaba.

20. Mana barumsaa kana meeshaalee leenjii kan aadaa ykn aadaa barattoota hunda agarsiisan fayyadama.

21. Mana barumsaa kana hojiiwwan garaagaraa barnoota garaagaraa irratti xiyyeeffata.

22. Mana barumsaa kana aadaa fi muuxannoo barattootaa kutaa keessatti affeeruuf yaala.

23. Mana barumsaa kana barnoota barattootaaf barbaachisaa ta'een barsiisuu irratti xiyyeeffata.

24. Mana barumsaa kana tarsiimoo barsiisuu kanneen barattoota addaa, akkasumas barattoota Afaan Ingiliffaa fi Barnoota Addaa irratti xiyyeeffata.

25. Mana barumsaa kana kitaabota hedduu ykn yaada garaagaraa qaban fayyadama.

26. Mana barumsaa kana yaada garaagaraa fi aadaa ilaalchisee yaada qindaa'aa fi qophaa'aa ta'e fayyadama.

27. Mana barumsaa kana hojjettootaaf bakka deeggarsaa fi affeerraa ta'eedha.

28. Mana barumsaa kana naaf fi namoota na fakkaatan simannaa qaba.

29. Mana barumsaa kana yaada hojjettoota garaagaraa dabalata.

30. Mana barumsaa kana abbaa mana barumsaa koo gargaarsa gochuu irratti deeggarsa godha.

31. Maaloo, hojiiwwan maatii, hojjettoota, barattoota, fi maatii gidduutti amanamummaa cimsuuf maal gochuu qabna?

  1. no
  2. waliigaltee yeroo yerootti maatii, barsiisota fi bulchiinsa gidduutti taasifamu.
  3. waliigalteewwan fayyaa
  4. maatii barsiisota walga'ii yookaan hojii waggaa.
  5. barsiisonni fi bulchitootni barattoota waliin waan tokko irratti mari'achuuf kakaasu. akkasumas, gorsaa mana barumsaa ni jira.
  6. mootummaan seera bal'aa qabu fi hojjettoota hundumaa dhufanii yaada isaanii mari'achuuf simannaa godha.
  7. "polisii bal'aa" jiru kan ittiin amanamummaa guddisuuf gargaara. barattoonni hedduun yeroo kamiyyuu, keessumaa yeroo maatii irratti salphaa ta'ee, waliigaltee maatii/barataa cimsuuf hojjatu. ijaarsa garee fi walga'ii plc'n bulchiinsa fi hojjettoota yeroo kaayyoo fi eegumsa barattoota irratti walitti dhufeenya isaanii sirreessu, walitti dhufeenya fi amanamummaa dabalu.
  8. gareen hogganummaa ijaarsa carraaqqiiwwan kana keessatti ni kenna. miseensonni blt odeeffannoo, yaada, fi yaaddoo ummata isaan bakka bu'an irraa fidu. akkasumas, odeeffannoo, yaada, fi murteewwan miseensota irraa walitti deebifamu. kun immoo amanamummaa fi waliin hojjechuu malee milkaa'ina hin argatu.
  9. n/a
  10. maalummaa
…Baay'ee…

32. Maaloo, hojiiwwan maatii, hojjettoota, barattoota, fi maatii gidduutti walqixxummaa cimsuuf maal gochuu qabna?

  1. no
  2. waliigaltee yeroo yerootti maatii, barsiisota fi bulchiinsa gidduutti taasifamu.
  3. equality
  4. manni barumsaa sun bulchaan isaa kun ni guddachuu danda'a jechuun waliigaltee waliin ta'uun murteessuu danda'a.
  5. walgahiiwwan bulchiinsa mana barnootaa, hojjettoota biroo, barattoota, fi maatii walitti dhufan, haala qixa hin taane irratti mari'achuuf fi akkamitti fooyyessuu ykn qixa ta'uu dhiibuu irratti.
  6. ani hojiiwwan addaa tokkollee mirga walqixxummaa deeggaruuf jiru hin argine, garuu anaa fi bulchitoota waliin dubbadheera, isaanis haala hundumaa keessatti yaada bal'aa qabaachuu isaanii mul'isa.
  7. ani yaada koo, mana barumsaa keenya murteewwan walqixxummaa gochuu keessatti gaarii hojjetti, yeroo barattoota, hojjettoota, fi maatii hirmaatan. murteewwan "qixxee" yookaan "walqixxummaa" ta'uu baatus, haala tokko tokko irratti xiyyeeffachuun fi fedhii namoota tokko tokkoo guutuu irratti hojjechuu yaaluun, carraa walqixxummaa milkaa'inaaf kennuuf yaaluun amana.
  8. hojii blt'nis haala walqixxummaa hawaasa mana barnootaa keessatti namoota fi/ ykn ummattoota ilaalchisee gargaarsa ta'a. yaaddoonis haala tokkoon tokkoon irratti xiyyeeffachuun furamuu qaba. mana barnoot keenya sirna to'annoo fi madaallii irratti hunda'ee hojjetti. namoonni ykn gareen hedduun yeroo mara walitti dhufeenya qabaachuun namoota biroo gargaaraa jiru, hundumtuu walqixxummaan ilaalamuu mirkaneessuuf.
  9. n/a
  10. not sure
…Baay'ee…

33. Maaloo, hojiiwwan abbaa mana barumsaa kabaja hojjettoota, barattoota, fi maatii gidduutti cimsuuf maal gochuu qabna?

  1. no
  2. manajimantii hir'ina hundaa hojii irratti arguu feete.
  3. seera qabeessa
  4. walitti dhufeenya keessa namoota hunda waliin dubbadhu.
  5. jalqaba, aangoon mana barumsaa hunda caalaa halkan hunda hojjettoota hunda waliin dubbata, maqaa hojjettootaatiin waamama. aangoon mana barumsaa yeroo mana keessatti argamu, halluu keessatti mul'achuu danda'a. isheen barattoota waliinis dubbatti. amma, aangoon mana barumsaa gargaaraa hojiiwwan walfakkaatoo hojjechuu danda'uu yoo ta'e gaariidha.
  6. manni hojii tokko tokkoon barsiisota kabajaa fi ogummaa qabaachuuf kakaasuuf wanti addaa hin hojjatamne. ani yaada koo keessatti, namni hundumtuu kabajaa fi ogummaa qabaachuuf eegama jedhuun yaada hin ibsamne jira jedheen yaada.
  7. ani amana akka abbaa taayitaa keenya garee ijaaruuf, guddina ogummaa, akkasumas daandiiwwan fi kutaa barnootaa keessatti argamuun, kabaja guddisuu isaa mirkaneessaa jira. yaadota kamiyyuu fi hundaa simata yeroo murteessuu kan barattoota fi barsiisota irratti dhiibbaa qabu.
  8. guutummaatti, haalli kabajaa ummatoota maqaa isaanii caqasame keessatti mul'ata. hojjettoonni hedduun yeroo kana hin turre irraa jiru. kanaaf, hojjettoonni hedduun "wal gargaaru" fi kabajaa barnoota keessatti "jiraachuuf" murteessaa ta'uu beekuu. kanaanis, aangoon keenya seera bal'aa fi yaada fooyya'aa irratti hirmaachisuun kabajaa fi dinqisiifannaa yeroo barbaachisaa ta'etti simachuu ni dandeessi. isheen yaada kennuuf qophii ta'uu fi haalli kabajaa hundumaa gidduutti mul'atu akka jiraatu jajjabeessu.
  9. n/a
  10. not sure
…Baay'ee…

34. Mana barumsaa keenya barattootaaf gargaarsa gaarii kennuuf maal gochuu danda'a?

  1. no
  2. kamphii isports qinnaa.
  3. none
  4. hojiiwwan garaagaraa keessatti fayyadamuuf kanneen jiran yeroo yerootti qorachuu.
  5. waliigalteedha. haala kamiyyuu addaan baafachuun barbaachisaa ta'uu isaa nan beeka, garuu ani iss irratti dubbachaa jira. ilmaan iss keessatti yeroo 3-4 ta'anii fiigicha ji'a jalqabaa ykn semester jalqabaa keessatti argaman, sababa maaliif akka ta'e bal'inaan qorachuun barbaachisaa dha. barattoota kutaa itti aanutti dabarsuun, yeroo mana barumsaa keessatti wanta tokko illee hojjetan hin jirre, dhaabbachuu qaba! barattoota gargaaraa hin jirru, sababni isaas mana barumsaa ol'aanaa keessatti beekumsa bu'uuraa hin qaban. akkasumas, atleetota. guyyaa taphaatti sadarkaa xinnaa qabachuun ni danda'ama, erga tapha booda immoo saffisaan fooyya'uu danda'u, taphaaf qopheessuuf. cheerleadersis dabalatee.
  6. hawaasa waliin walitti dhufeenya uumuun aadaa hundumaa kabajuun gaariidha. akkasumas, barsiisota garaagaraa ta'an kanneen hojii irra jiran arguun gaariidha jedheen yaada. barattoonni namoota milkaa'oo ta'an kan isaan fakkaatan arguu qabu.
  7. ani amana inuma taanaan mana barnootaa keenyaaf bu'aa qabeessa ta'uu isaa, bakka walitti dhufeenya bal'aa qabaachuun, gorsitoota mana barnootaa dabalatee, garee walitti dhufeenya barattootaa qabaachuun ta'a.
  8. barattootaaf dandeettii isaanii irratti hundaa'uun barbaachisummaa barnootaa isaanii sirnaan guutuu irratti hojjachuu qabna. guyyaa guyyaan barattoota dhukkuba sammuu ykn rakkoo amala qaban waliin hojjachaa jirra, kunis naannoo barnootaa cabsuuf sababa ta'a. barattoota kanaaf bakka barnootaa adda addaa qabaachuu qaba, akkasumas barattoota dandeettii qaban fi fedhii qaban eeggachuuf barnoota isaanii eeguuf. akkasumas, barattoota barnoota addaa qaban hedduun barnoota idilee keessatti fooyya'uu hin dandeenye, haala jijjiirraa fi iep ajajaalee irratti hundaa'uun. barattoota sped hedduun kaayyoo hedduu qaban garee xiqqaa fi deeggarsa dhuunfaa waliin guddachuu danda'u. walitti dhufeenyi siyaasaa ta'uu isaa qofaan barataan barnoota fi amala isaanii keessatti barbaachisummaa isaanii argachuu hin danda'an. yeroo hawaasni guddina barnootaa keessatti caasaa ta'ee, barattoonni kutaa darban kufaatii qaban summer school - saturday school- yookaan sagantaa walfakkaatuun dirqama ta'uu qabu, dandeettii isaanii cimsuuf kutaa itti aanutti galmaa'uu dura. barattoota keenya hedduun mata duree irraa mata duree kufaatii itti fufaa jiru, akkasumas barnoota olaanaa keessatti milkaa'uu danda'uuf bu'uura barnootaa dhabu.
  9. n/a
  10. not sure
…Baay'ee…

Yaada ykn Yaaddoo

  1. no
  2. hin yaada.
  3. none
  4. ati maaliif qorannoo kana gochuu hin feene akka argaa jirtu. dhugaa dubbachuuf.
  5. teknoolojii dhuunfaa barnoota mana barumsaa giddugaleessaa irratti miidhaa qaba. barattoota keenya hedduu, kanneen hojii irratti xiyyeeffachuu dadhaban, rakkoo qabanitti baay'ee daandii irraa isaan harkisu. youtube, taphoota, facebook, fi muuziqaa dhaggeeffachuun barsiisuu ykn barnoota walitti dhufeenya qabu caalaa hedduu nama hawwata fi yeroo gammachiisaa fudhata.
  6. kuni gaaffii qorannoo ta'ee, barsiisaa sped hojii irra ooluu keessatti naannoo ofii kootii fudhadhe. kutaalee barnootaa waliigalaa fi akkamitti barsiisota sped biroo barattoota kutaalee sana keessatti waliin hojjetan irratti odeeffannoo baay'ee hin qabu.
  7. ani barataa koo as dhufuu akka danda'u yoo carraa argate.
  8. #15 irratti "beekuu hin dandeenye" jedhuun mallattoo kaa'ame, sababiin isaas pd tokko irratti aadaa keenya irratti yaada ofii keenya qorannee hin arganneef, garuu dhiyaateera ta'uu mala.
Gaaffii keeti uumiAnketaa kanaaf deebii kenni