Eeyyee Lakki Mata-duree sirriitti mul'isa waan ati hojjetaa jirtu. jechi "addunyaa" immoo hojiirra oolmaa addunyaa agarsiisa. Yaadni kun walitti dhufeenya hin qabu, yommuu hojii keenya ta'uu isaa. akkasumas namoonni biroo kunis ibsa walfakkaataa kennuu danda'u, garuu hojii keenya caalaa xiqqaa ta'een. Naaf walqunnamtii gochuu...sila naaf walqunnamtii gochuu dandeessu. Fuulduratti, ifa fi salphaa, garuu yeroo waliin walqabatee hin ibsamne. barnoota intarneetii yeroo dheeraaf ture, haaraa miti yookaan ka yookaan ka lite akka ta'e hin jiru. "fudhachuu", kunis qabeenya tokko iddoo tokko irraa iddoo biraatti geessu jechuu dha... dhugumatti nuu kophatti fudhachuu dha :) Akkaataa tokkoon "taking" bakka "bringing" itti fayyadamuun dhagahamuun gaariidha jedhee yaada. Jechoonni online fi offline garaagarummaa uumu, kan jijjiirama guddaa akka mul'atu gochuu. Inni salphaa fi dhugaa kolibri maal akka ta'e ibsa, kanaafis faayidaa dha. Ani kun jaaladha! kun kaayyoo proojektii ifaan ibsa. Barnoota bilisaa online ta'e gara addunyaa offline'tti geessu Bakka "fuudhu" jedhamu "geessu" ta'ee jijjiiramuun mala. Barreeffama salphaa hubatamu, walitti dhufeenya qabu, fi haala gaariin deema. Ani addunyaa offline ta'uu isaa beekuu jaaladha. "addunyaa offline" sagalee dhagahamaa miti.
Eeyyee Lakki Yaadni qoodinsa e-learning namoota industirii keessatti argaman qofaaf beekama, akkasumas rakkoo kana irratti hirmaatan, mata-duree duraan ibsame rakkoo kana gabaabinaan fi odeeffannoo duraan barbaachisu malee ibsa. viidiyoon kun qabeenya guddaa ta'a sababni isaas namoonni hedduun yeroo gadi bu'aa fi dubbisuu hin fudhatan. Kun dubbistuun e-learning dhugaa ta'e maal akka ta'e, gargarummaa jiru, akkasumas yaada abstraktii lama (e-learning fi buufata) dabalata, kanneen gargaarsa maallaqaa kennuuf yaadamee kan duraanuu abstraktii ta'e, meeshaa nuti kenninuuf. Naaf gargaara akkamitti faayidaa e-learning gidduu jiru cabsuu akka dandeessu beekuu barbaada, kanaaf gara gadiitti na fuudhu. e-learning hin fayyadamuu taanaan? Mata-duree isaa baay'ee waliigalaa dha, kaayyoon addaa ifa hin ta'in. Ani "e-learning divide" jecha gaarii ta'uu isaa yaada, garuu ani xiyyeeffannoo sirrii barbaada, kunis wantoota offline fayyadamuuf nuuf qopheessuu keenya. Yoo fle irratti waan tokko illee hin beekne, kun dhugumaan ifa hin taane fi na hin hawwatu. maal akka ta'e ifa naaf hin jiru. Suni gaariidha; kun ifa hin taane garuu dhugumaan daawwattoota gara tarkaanfii itti aanuuf kakaasu danda'a. Gara fuula duraatti, e-learning divide jechuun maal akka ta'e ifa miti. "jechoota 'bridging' jaaladha. xumura isaa jaaladha jedhanii hin amanu." Diction uumamaa garuu ifa hin taane fi sirnaan hin mul'anne. Kolibri maal akka ta'e irratti odeeffannoo hedduu kennuu hin danda'u. Itti fufuu hin mul'atu maalif akka gumaachaa jirtu. Yoo na gaafatte, dhagahamuun isaa akka jechoota haaraa ta'uu fakkaata. E-learning naaf dhagahama akka bara 1980'ti. Namni hundi jecha e-learning beekuu hin danda'u. Maqaa gaddisiisaa, akkasumas sirnaan hin deemne. E-learning hin jaalatu.
Eeyyee Lakki Kun naaf barbaachisaa ta'a, garuu "free" fi "open-source" gidduutti jiru kun maqaa walitti fufaa caccabsuu akka danda'u natti fakkaata. "a" fi "hundaaf" walitti qabachuun dhagahama bal'aa fi ifa hin taane. "a" haquun gaariidha. "hundaaf" irratti xumuruun hin jaalatu... akka waraana deemnuutti dhagahama. Ani yaada kennuufan barbaada waan offline ta'ee fi biyyoota guddachaa jiran keessatti gargaarsa ta'uu isaa dabalatee, namoonni hedduun gargaarsa namoota biroof akkasumas qabeenya isaan fayyadamuuf gargaarsa ta'ee yoo ta'e ni hawwatu. Eeyyee eeyyee eeyyee kun maal goonu fi eenyuf goonu! baasii hir'isa! oerf deeggarsa agarsiisa! ani kana jaaladha! Maqaa kana nan jaaladha, garuu kun bu'uura banaa akka mul'isu natti dhagahama, yeroo namoonni hedduun "wantoota offline gochuu" jedhuun hojiitti akka seenuuf waamamu. Waan kana irratti yaada walitti fufaa qaba ~ jechoota "bilisaa" fi "hunda" jaaladha garuu akkamitti/eenyu/ega... akka ta'e hin hubadhu. Ani qofa akka kana ta'e hubadha, akkasumas maqaa akkanaa piroojektoota biroo irratti argachuu danda'a. Baay'ee waliigalaa, open-source maali? eenyutu hunda? namoonni baay'een maqaa ifaa hin taaneef dubbisuu dhiisuu danda'u. Dhagaa'uun dhangala'aa fi baay'ee barbaachisaa ta'ee, dhugaa offline fayyadamuuf akka ta'e hin mul'isu. Baay'ee affeeraa fi kolibri namni hundumaaaf waan ta'e agarsiisa. Baay'ee ifa hin taane, sababiin isaas barnoota bilisaa fi madda banaa hedduu jiru. Kuni gabaabaa dha, ifa ta'ee fi xiqqoo fedhii uuma kan qorannoo dabalataa gochuu. "bilisaa" jechuun akka hojii barnootaa addaa ta'ee dhagahama. Pirojektii bilisaa fi kan marsariitii alaa ta'eef, barnoota bilisaa online irratti qooddii. Namoonni yeroo hunda - hiikni 'open source' maal jechuudha? Dhagahamuun affeeramaa dha. "a" irraa ba'ii.
Eeyyee Lakki Kun bareedaa dha. namoonni biroo maaliif akka yaadan nan yaada, nuti meeshaalee marsariitii irraa argamu akka hin argamne gochuu keenya ("ka'aa... offline") jedhanii? Kun naaf hin taane ~ kun barnoota online irratti gad bu'uu ykn dadhabsiisuu (yoo jechi akkasii jiraate) agarsiisa, haala barbaachisaa ta'e uumuuf osoo hin taane. Haa yaadnuu isaan hin sodaachisnu yaada jijjiiramaa waliin. e-learning hedduu namoota sodaachisaa dha.. namoonni komputera sodaatan hedduu jiru, isaanis skynet gara fuulduraatti jiru jedhee yaadu, isaanis gargaarsa kennuuf hin fedhan! lol Kun hedduu nama hawwata, garuu kaayyoo waliigalaa barnoota qulqullinaa namoota biyyoota guddachaa jiranitti kennuuf, akkasumas interneetii hin arganneef agarsiisa hin qabu. Revolushinii fi offline gidduutti walitti dhufeenyi dhabamee jira. akkasumas, yoo dubbiste, daandii ol ka'aa deema, erga offline ga'ee booda garuu gadi bu'a. Ani yaada kootti, addunyaa jijjiiramaa fayyadamuun sirrii ta'uu fakkaata, sababiin isaas kun kutaa haaraa namni hundi of keessatti hirmaachaa jiru. Revolushinii gaariidha, garuu kaayyoon isaa barnoota offline geeddaruu akka ta'e fakkaata; maaliif barnoota offline irratti xiyyeeffachuu qaba? Anarchy fakkaata haha, namoota muraasaaf karaa badaa ta'een dogoggora uumuun mala. Baay'ee walitti dhufeenya hin qabne fi jechoota hedduu, "offline" jedhamuun xumuramuun dhugumaan dhugaa hin ta'u. Dhagaa'uun baay'ee dadhabina qaba, garuu wantoota hojjechaa jiraachuu akka mul'atu fakkaata. Maaloo, kan duraa waliin walfakkaatu, garuu kun kan xiqqoo hawwataa dha. Senteensii baay'ee ulfaataa daaw'achuu gabaabaaaf.